O AVÓ

Un fino raio de luz coábase pola rendixa que deixaban as contras a medio pechar e cruzaba a vella cociña para irse deitar xusto no pomo da porta.

Un rapaz duns sete anos ollaba aburrido o brillante brazo de sol. Sostiña a súa cabeza de cabelos escuros e alborotados entre as mans, e apoiaba os cóbados na mesa, a carón dun libro que sen dúbida interesáballe menos que o millón de puntiños brancos que corrían e brincaban ó longo daquel camiño fráxil e amarelo. De cando en vez alongaba un pouco un dos seus brazos para interrumpi-lo percorrido da luz e ver desaparecer, por un intre, aquela procesión de caladas motas de po. Fóra, na rúa, podíanse escoita-los gritos e as risas dalgún grupo de nenos que xogaba á pelota.

Sen sequera dirixir unha mirada ó libro, pasou a páxina. O seu pai mandáralle estudiar ata as catro, pero xa debían ser polo menos as sete e aínda non viñera dicirlle que xa podía saír a divertirse un rato.

Un estrépito de cristais rotos arrincouno dos seus pensamentos, e coa ledicia refrexada na face, voou lixeiro hacia a fiestra. Con tanto ímpetu abríu as contras que deron un sonoro golpe ó bater na parede. Nembargantes ninguén pareceu escoitalo. Seica os berros que o seu pai estaba a dar alá fóra non permitiron que se ouvise na rúa.

Varias persoas máis asomáronse tamén a ver que sucedera, e, pola expresión das súas caras, poderíase dicir que todos eles agradecían que algo alterase a monotonía de sempre. Só había dous que non parecían estar a pasalo ben. Un era o pai do noso aplicado neno, e estaba a berrar, roxo de ira, todas esas cousas que non se poden dicir porque son pecado. O outro era o rapaz ó que tiña collido por un brazo, e que posiblemente sería o propietario do balón que viña de facer anacos algunha ventana da casa.

Esquecéndose do libro, da orde de estudiar e ata do interesante raio de luz, o neno saíu correndo da cociña cun grande sorriso nos ollos. A súa carreira ó longo do corredor hacia a saída, viuse interrumpida polo corpachón do seu avó, que, adormilado, saía do seu cuarto.

- ¿Que pasa? - era a voz profunda e melodiosa dos anos.

Con tanta rapidez se quixo explicar o alborozado rapaz que non houbo maneira de que o vello lle entendese nin unha palabra.

- A modo, Diego, a modo. Fala máis despacio.

A segunda tentativa do pequeno foi bruscamente interrompida pola entrada do seu pai, acompañada dun forte portazo e a blasfemia de rigor.

- ¡Cago en ...! Merda de neno.

E sen dicir máis nada, desapareceu na habitación que sen dúbida fora escenario da catástrofe.

Neto e avó fitáronse mutuamente. A mesma luciña que ardía nos ollos do rapaz estaba a iluminar naquel intre a face arrugada do vello, resaltando o sorriso daquela boca sen dentes.

- Aínda son as tres e media - dixo o avó sacando o reloxio do peto do chaleco,- pero xa estudiaches bastante por hoxe.

Collendo ó neno pola man, e sen pararse a coller nen chaqueta nen a boina, guiouno á rúa. Diego estaba un pouco abraiado: o avó endexamais o levara pasear antes; de feito, nen sequera lle falaba moito. Estaba afeito a atoparse co avó pola casa: unhas veces durmido nunha silla, outras lendo na cociña cos seus grosos lentes, a miúdo asomado á fiestra... Normalmente non reparaba sequera na súa presencia. ¿Era todo eso o que facía o avó? Nunca antes o pensara, pero o certo era que nen papá nen mamá lle facían tampouco moito caso.

-... pero sintoo polo rapaz -Diego non se decatara de que o avó lle estaba a falar dende que saíran da casa.- Teu pai ten moi mal xenio. Si, moi malo. Sempre o tivo, dende que era neno. A Herminia dicía que iso era por ser prematuro... -Diego preguntouse quen sería a Herminia-... e eu nunca lle levei a contraria, anque sempre pensei que ese mal humor o herdou dela. ¡Ordiá, eso sí que era mala leite, o da Herminia!

O cativo escoitaba atento: así que a súa avoa chamábase Herminia. ¡Pois agora se enteraba! El nunca preguntara pola súa avoa porque pensaba que o avó fora solteiro sempre. ¡Quen se ía casar con el co vello que era! Ademáis, tiña sempre un cheiro insoportable a tabaco.

Había moitísima xente pola rúa. As señoras sentábanse en corros a falar mentres disfrutaban daquel cálido sol que apenas se bastaba para quece-lo pobo un par de horas ó día. Nenos descalzos e suxos ían dun lado a outro, entre berros e risas traviesas. De cando en vez algún can trataba de pasar desapercibido por alí, co rabo entre as pernas, pero case sempre remataba perseguido pola feroz chiquillada. Berra alguén e ladra o can. Un neno chora; as palabras consoladoras da nai son tragadas polo bramido dun ruidoso tractor que se arrastra estrada arriba. Voces e gargalladas misturadas nun continuo rebumbio.

O avó seguía falando:

-..o teu pai e mais eu iamos ás veces. Pero claro, iso era cando era un neno, ainda máis novo ca ti. Gostáballe moito ir comigo ó muíño no verán. Non faciamos nada especial. Eu sentábame na beira a fumar, mentres el espíase e bañábase  no río. A min, cando o vía xogando alí, entrábame un non sei que así todo por dentro que me puña a pel de galiña.

Mentres falaba, a cara normalmente taciturna do vello tomou unha extraña expresión de ledicia. Non lle falaba ó neto, soamente estaba a pensar en alto, rescatando unhas lembranzas que soterraran os anos e as decepcións. Máis que recordar era coma se estivese vivindo de novo aqueles intres que só compartíu co seu fillo: el tentara ser un bo pai, e estaba seguro de telo acadado moitas veces; pero tamén sabía que cometera erros. Ben, ¿quen non os comete? Ademáis, el non tiña culpa de nada. Os nenos crecen e os homes fanse vellos

As últimas casas do pobo quedaban xa atrás. Os dous camiñantes detivéronse a un tempo, e sentaron nun muro de pedra que corría xunto ó sendeiro. O vello víaselle cansado e suoroso. Calaba agora. A súa respiración, profunda, resoaba nos ouvidos do cativo por riba do chíar dalgúns paxariños que tamén saíran aproveita-los efímeros raios daquel tímido sol de primavera.

Pouco tardou o neno en separarse da beira do seu avó. O interese que a conversa deste despertara nel non era nada comparado co vóo mareado dunha volvoreta branca que rebulía entre as flores. Durante un rato afanouse todo o que puido en collela, pero finalmente desistíu, comprobada a imposibilidade de semellante empresa. Consolouse pensando que era unha bolboreta moi fea, sen cores ninguns. Non valía a pena.

Apoiouse nunha enorme árbore para coller folgos. Ollou hacia arriba, e decatouse de que xusto enriba del un pequeno esquíu mordisqueaba con rapidez unha landra ou algo parecido.

Cos ollos a piques de brincar cara ó animaliño e a boca aberta polo asombro, Diego nen sequera se atreveu a respirar. Ou mellor dito, nen sequera se lembrou, tan abraiado estaba. Endexamáis vira unha cousa tan bonita. Asemellaba ser un xoguete máis que un animal. ¡Canto lle gustaría poder acaricialo un pouquiño, e tocarlle aquela peluda coliña que semellaba un segundo corpo! Pero claro, calquera o collía... Non fora quen de atrapar unha triste bolboreta e agora xa estaba pensando en adicarse á caza maior. Non, sen dúbida era imposible.

Por fin, os pulmóns do pequeno decidiron que xa non podían aturar máis tempo inactivos, e manifestaron a súa opinión expulsando dun golpe tódolo aire que levaban un bo rato a conter. O bruído que produciron chamou a atención do esquíu, que, interrumpindo a súa nutritiva actividade, ollou cara ó neno. Cando éste sorríu tentando convencelo das súas boas intencións, deixou cae-lo seu alimento e, rápida e sixilosamente, desapareceu entre as follas da árbore.

Diego, decepcionado, inclinouse a recolle-la landra. Os pequenos dentes do roedor deixaran nela a súa marca. O neno meteuna no peto.

De súpeto víñolle á mente o recordo do avó. Xa pasara moito tempo dende que o deixara alá no camiño, e el alonxárase demasiado sen se decatar. Botou a correr todo o rápido que puido  hacia onde cría que tiña que estar: ¡ogallá non se enfadase con el! Pero o peor de todo era que xa estaba a cae-lo sol, e cando chegasen a casa sería noite pecha, e papá e mamá estarían preocupados, e entón habíanse alporizar con el e co avó por chegaren tan tarde, e berraríanlles ós dous, e a el o castigarían, e ó avó... ¿que lle farían ó avó? Tamén o habían castigar, ¡seguro! Diego sentíao moito por el.

Cansado de correr, detívose  e fitou en todas direccións. Non sabía onde estaba. Déronlle ganas de botarse a chorar, e estaba a piques de facelo cando escoitou unha alegre risiña que viña de non moi lonxe. Guiado polo ruido, e sentindo medo e curiosidade a un tempo, encamiñouse hacia alí.

O primeiro que víu foi un regato de auga transparente coma un soplo. De seguida pensou que o que a el lle pareceran risas non era senón o ruido do líquido ó correr río abaixo. Na outra beira había unhas vellas ruinas que seguramente o eran a causa dalgunha crecida. Seu pai tíñalle falado de que ás veces, no inverno, as choivas facían crecer moitísimo o nivel do río. Moitos anos antes, contáralle, tanta forza levara que derrubara o muíño do avó...

¡O muíño! ¡Alí estaba! Aquel era o lugar do que lle viña falando o vello polo camiño. Alí era onde xogaba o seu pai de neno. Cun extrano sentimento de emoción, achegouse máis ó regato. Era un sitio realmente precioso. Cando xa todo o campo ó redor estaba sumido en sombras, os últimos raios de sol demorábanse naquel curruncho, abréndose camiño entre as follas das árbores.

O mesmo riso xovial de antes arrincouno de novo do seu ensimesmamento. Virouse hacia o lado do que viña o son, e o que víu entón deixouno realmente abraiado. Aínda máis, moito máis, que a visión do esquíu

O seu avó, en calzóns, estaba metido no río ata os xeonllos, e perseguía dun lado a outro a unha bolboreta que revoloteaba ó seu redor. Estaba a rir. Tamén as árbores, e incluso os agonizantes raios de sol parecían rir con el. Ata os cadros do calzón do vello disfrutaban daquela sá ledicia.

>Diego nunca antes ouvira rir ó avó, e non estaba ben seguro de que fose capaz, pero alí non había ninguén máis, así que ou aquel riso era seu ou as bolboretas tiñan senso do humor.

- ¡Collinte puñetera! ¡Collinte! -o berro triunfal perdíase entre gargalladas.- Collinte.

Aquelo era incrible. Non, aínda máis, era imposible.

- ¡Diego! ¿Onde te meteras? Estívenche a buscar.- Con coidado de non molla-lo pequeno insecto que viña de cazar, o vello sentouse no medio do río.

- Métete na auga. Ven.

Aquel rostro enrugado estaba a dar saída a unha ledicia que levaba anos agachada no corazón daquel home. As brillantes faíscas dos seus ollos buscaron resposta nos do neto, que non tardaron en contaxiarse daquela inocente luciña.

Cun chío de alegría, o cativo brincou no interior do regato e correu deica o seu avó, levantando toda a auga que lle era posible ó seu paso. En medio dun xolgorio de risas e chapoteos, neto e avó xuntáronse nunha aperta cáseque inconsciente que valeu polos centos de apertas que non se deron antes.

A bágoa nova dun vello foise misturar coas infinitas gotiñas do río.

                   ...

Aquela mesma noite, deitado na súa cama, Diego lembraba cun sorriso os acontecementos da tarde (habíalos recordar para sempre).

Os seus pais nen sequera se decataran de que saíran. Estiveran ata moi tarde na casa do neno que rompera a fiestra do seu cuarto. Era o fillo dun antigo compañeiro de escola do pai de Diego, así que pronto esquenceron o incidente.

Había xa unha hora que a súa nai lle mandara durmir, pero Diego aínda tiña acesa a luz do seu dormitorio, e sostiña entre os seus dedos unha bolboreta de alas brancas e fermosísimas.

No outro extremo da casa o avó durmía despois dun día agotador e feliz. Estaba a sorrir en soños. A súa man dereita descansaba sobre o peito apretando con forza, coma se lle fose a vida nelo, unha landra roída.

                   ...

- Non sabes cantas lembranzas me viñeron á mente hoxe na casa do Paco.- O pai de Diego falaba coa súa muller.- Había moito tempo que non pensaba nos meus anos de neno. Eu tiven unha infancia feliz, ¿sabes? Sí señor, tívena. Gostaríame que todo fose coma entón, pero xa non pode ser; e non porque eu non me sinta novo, eh, senón polo meu pai. El xa non é o que era.

                                     Este conto remateino o 29 de febreiro do 92

                                EMILIO DOMINGUEZ ALVAREZ

Volver